Editoriaal

Hoofdredacteur Willy Brion heeft het over schaduwonderwijs dat in Vlaanderen voorlopig nog een randfenomeen is. In landen waar er centrale toetsen zijn, maken ouders en leerlingen – die het kunnen betalen – van deze alternatieve vorm van onderwijs gretig gebruik. Maar ook wij kennen betalende bijlessen, huiswerkbegeleiding en onderwijs in privéscholen. Ook bij ons wint schaduwonderwijs aan belang. Hoe dat komt, lees je in dit editoriaal.

Nieuws uit de onderzoekswereld

Over professionalisering hoor je bij de deelnemers na afloop vaak verzuchtingen, meningen, kritische analyses, schampere opmerkingen. Dat het niet spoorde met wat ze ervan verwacht hadden, dat het tijdverlies was, dat het niet aansloot bij de doelen van de deelnemers, dat ze er niets mee in hun praktijk kunnen beginnen enz. In Vlaanderen heeft het onderwijsveld een moeilijke relatie met de vele professionaliseringsinitiatieven. Er is al veel onderzocht en geschreven over de tevredenheid van leraren, over de kenmerken, effectiviteit en impact van nascholingen.

Hoe wordt een professionaliseringsinitiatief een positieve ervaring voor leraren? Dat is de vraag die de onderzoekers Aster van Mieghem, Karen Verschueren, Elke Struyf zich stellen. Ze genereerden hun data uit kwalitatieve, comperatieve analyses naar aanleiding een door de overheid gesubsidieerd professionaliseringsinitiatief gericht op de implementatie van het M-decreet. Waar moeten schoolleiders in dat verband aandacht voor hebben? Lees hier hun conclusies en de implicaties voor de praktijk.

Schoolleider aan het woord

Dennis Holbrechts is de directeur van Campus De Brug in Vilvoorde. Voordien gaf hij les in economische vakken in de eerste graad. Tussendoor werkte hij nog een drietal jaar in de privésector om een transportfirma mee te helpen uitbouwen. Hij kwam terug naar het onderwijs met een bijkomende masterdiploma in de bedrijfskunde. Toch koos hij ervoor om in de eerste graad te blijven lesgeven. In 2013 werd hij directeur van de school maar ziet zich als de spreekbuis van een schoolleidersteam. Met de uitrol van de modernisering is de school in volle transitie. Ze zien die modernisering als een bondgenoot, want ze vinden er veel opportuniteiten in. Binnen de scholengemeenschap hebben ze hun schoolprofielen scherper moeten stellen. Dat heeft met saneren en innoveren te maken. Kiezen is verliezen, maar uiteindelijk toch ook winnen. Niet alleen de modernisering maar ook de eigen visie op leren vraagt beleid en professionalisering. Dit vergt veel van leerlingen maar ook van leraren.

Scholen in verandering

In deze rubriek laten we schoolteams uit de doeken doen hoe zij bepaalde veranderingen aanpakken. Niet zo deze keer, want we gingen langs bij de Vlor om te luisteren naar het advies dat ze formuleerden met lessen uit de coronacrisis voor het onderwijsbeleid. ‘Voluit voor weerbaar onderwijs’ noemen ze het en ze richten zich tot de Vlaamse overheid en scholen in verandering die leren uit de vele ervaringen tijdens de COVID-19-periode waarin onderwijs met zichzelf geconfronteerd wordt. Wat zijn de uitdagingen? Die zijn niet nieuw, maar de crisis vergrootte ze wel uit. Oproep van de Vlor: wees weerbaar voor alle uitdagingen die op onderwijs afkomen. Waar kunnen we winst voor kwalitatief onderwijs maken? Hoe houden we alle lerenden aan boord? We moeten werk maken van de digitale inclusie. De waardevolle aspecten van onderwijs moeten we benoemen en valoriseren. In infrastructuur en uitrusting moeten we blijven investeren. Niemand in het onderwijsveld is vragende partij om in de toekomst nog onderwijs voltijds op afstand te organiseren. Bovendien is de sociale functie van onderwijs van wezenlijk belang voor alle lerenden en die moet dan ook maximaal ingevuld kunnen worden. Dit advies toont de weg voor scholen inverandering.

Vragen aan professionals

Wouter Torfs is de bedrijfleider van de schoenwinkelketen Torfs. Hij is al vaak gelauwerd als beste werkgever van België en Europa. Hij wil dat mensen zich goed voelen op het werk, want dat is een plaats waar ze meer tijd doorbrengen dan thuis. Ze investeren in mensen op het vlak van opleiding, coaching, training, leiderschap en het geven van waardering. Verder heeft hij nog over hoe ze het werk organiseren, de belangrijkste bedrijfswaarde dat oprechte waardering is. Hij vindt dat daartegen zoveel gezondigd wordt, ook in het onderwijs. Hij vindt ook dat de zachte leiderschapstijl met luisteren, empathie, je kwetsbaar tonen, je op termijn veel verder brengt dan het autoritaire model. In de coronaperiode betaalde Torfs een zware prijs voor zijn transparantie omtrent de reden waarom hij vierentwintig mensen moest ontslaan. Dat en nog veel meer over talentontwikkeling en hoe hij tegen onderwijs aankijkt, lees je in dit interview.

Impulsen

De impulsen komen deze keer van de ploeg o.l.v. Prof. Elke Struyf die als sluitstuk van het onderzoek: ‘M-decreet in de Vlaamse scholen: praktijken en achterliggende processen en mechanismen’ de toolbox ‘Geïntegreerde leerlingenbegeleiding’ontwikkelden. Je kunt samen met je collega’s spelenderwijs werk maken van krachtig beleid op leerlingenbegeleiding. Een tweede ploeg onderzoekers deed een casestudie in een school in Mechelen omtrent De aanpak van faalangst schoolbreed implementeren en delen hun bevindingen, conclusies en aanbevelingen.

Vanuit de redactie las Kathy Vincent in ‘Voor u gelezen’ Zonder wrijving geen glans. Identiteit en waarden op school van de Vlaamse Onderwijsraad. Ze vond het boek in twee luiken opgedeeld: een the-oretisch waarin experten antwoord geven op vragen over spanningen in het onderwijsveld en kun je de tools vinden om ermee om te gaan. In een praktijkwijzer krijg je heel concrete en herkenbare situaties voorgeschoteld waarbij je als lezer uitgedaagd wordt om je af te vragen wat jij in een dergelijke situatie zou doen. Dit boek is een leidraad om na te denken over ons onderwijspedagogisch handelen.

Verder nog een leestip van Jan Bonne: Verschillen in onderwijs van Geert Devos en Melissa Tuyttens een SONO-publicatie met een bundeling van studies over een heikel punt. Hoe realiseren we gelijke kansen en excellentie en hoe heffen we tegelijk de spanning ertussen op?

Beleidswatcher

In Leerachterstand, leervertraging: realisme gevraagd stelt Roger Standaert dat de vervanging van het contactonderwijs door vormen van afstandsleren die gemiste tijd niet kan goedmaken. De leerlingen zullen een aantal doelen niet bereiken en ook zullen ze een aantal leerstofonderdelen niet behandelen. Is het wel realistisch dat ze de gemiste tijd koste wat het kost moeten inhalen? Dat kan natuurlijk altijd door extra uren onderwijs op school of thuis, door lesdagen te verlengen, weekendonderwijs, zomerscholen.
Je kunt natuurlijk ook snoeien in de inhouden die je los van elkaar kan behandelen en die niet de overgang naar een volgend schooljaar veronderstellen. Gelukkig komt dat bij ons de leraren en de scholen toe.
In landen met centrale examens zitten scholen en leraren nu met de handen in het haar.