Hieronder de korte inhoud van de artikels die maart 2020 in Impuls 50 nummer 3 verschijnen.

Vanaf september 2019, jaargang nr. 50, verschijnt Impuls in een andere vormgeving, in een ander formaat en met een andere ondertitel: Impuls. Leiderschap in onderwijs.

Editoriaal

Hoofdredacteur Willy Brion heeft het over een politiek erg gevoelig dossier: tot op welke hoogte kan de Vlaamse overheid het onderwijs beïnvloeden? Wie beslist wat er op het schoolbord komt? De koepels of de overheid?

Nieuws uit de onderzoekswereld

Gescheiden vakken of geïntegreerd onderwijs? Moeten we het traditioneel vakkenonderwijs gewoon ongewijzigd handhaven? Kan geïntegreerd onderwijs het gebrek aan motivatie en achterblijvende leerprestaties oplossen? Doet geïntegreerd onderwijs wat het belooft? Daarover bestaat een grote hoeveelheid ‘getuigenisliteratuur’, maar een stevige empirische onderbouwing ontbreekt alsnog.

Daarom voerde Arie Wilschut, samen met collega Monique Pijls van de Hogeschool Amsterdam, een uitvoerige literatuurstudie uit naar de opbrengsten van geïntegreerd onderwijs. Ze vonden nogal wat tekortschietende studies, onzorgvuldige onderzoeken over integratie die het niet eens zijn en als er effecten zijn, zijn die zo klein dat ze eigenlijk geen gewicht in de schaal kunnen leggen. Vakkenintegratie wordt al een eeuw lang uitgeprobeerd, maar de auteurs vinden geen overtuigende evidentie dat de geclaimde voordelen ook werkelijk worden bereikt.

Schoolleider aan het woord

Meer en meer hoor je over nieuwe scholen in ons Vlaams onderwijslandschap. Nogal wat scholen waren het wachten op de modernisering van het secundair onderwijs moe. Maar vaak doen er zich opportuniteiten voor zoals een schoolreorganisatie, wat gebeurde in het secundair onderwijs van het GO! in Sint-Truiden. De raad van bestuur besloot tot een herschikking van de schoolruimtes en het onderwijsaanbod. Directeur Evelien Boonen vormde de afdeling Methode-onderwijs Het Kompas van het Atheneum van Sint-Truiden om tot een autonome school. Ze deed dat natuurlijk niet alleen, maar met haar lerarenploeg, de leerlingen en de ouders. Leerlingen nemen hun leerprocessen in eigen handen en ook de leraren kregen meer eigenaarschap om alles overboord te gooien en helemaal van nul opnieuw te beginnen. Een gewaagde operatie, die wel positieve reacties oplevert.

Scholen in verandering

Door een opiniestuk in De Tijd van Peter Hinssens, die als ouder van de GO! Scholengroep Zuid-Oost-Vlaanderen aanklaagde dat leerlingen via Latijn moeten passeren om een sterk technisch profiel na te streven, voelde algemeen directeur van die scholen Isabelle Truyen zich uitgedaagd tot innoverende acties. Die acties grijpen in op het pedagogisch-didactisch handelen, op de organisatie van de school, op de ruimtes en het meubilair en zetten bovendien in op de professionaliteit van de teams. Nog voor de modernisering een feit was, pakten de scholen al uit met de bollenstructuur, waarbij leerlingen tussen een twaalftal combinaties kunnen kiezen. Er wordt zelfs buiten de school(m)uren met leraren van de Academie van Zottegem aan co-teaching gedaan. Hun FABlab biedt de mogelijkheid om gebruik te maken van een collectieve infrastructuur om je ideeën tijdens en buiten de lesuren uit te werken. De klassieke schoolgrammatica wordt doorbroken om jongeren beter op hun toekomst voor te bereiden.

Vragen aan professionals

Els Geraerts maakte de overstap van een academische loopbaan naar het ondernemerschap, omdat ze dagelijkse impact miste. Ooit was ze psychologie gaan studeren om mensen te helpen. Ze richtte Better Minds at Work op vanuit de idee dat mensen veel meer in hun mars hebben dan ze vaak zelf geloven en dat er veel meer veerkracht in ons schuilt dan we denken. Ze probeert het menselijke kapitaal in organisaties te versterken door inzicht te geven in de werking van het brein. Maar steeds meer scholen klopten bij haar aan om haar kennis over het brein ook toe te passen op hun leerlingen. Els roept ook op om meer lef te hebben, want we blijven toch zo graag in onze comfortzone hangen. Lef en telkens opnieuw proberen, leiden tot succes. Meer over haar interessante inzichten kun je in dit interview en haar boeken lezen.

Impulsen

Vanuit de redactie lazen we een aantal boeken die voor onderwijsprofessionals interessant kunnen zijn. Elias Hemelsoet las Spots op onderwijs. Wetenschappers voor het voetlicht, een Vlor-bundel waarin onderzoekers uit verschillende disciplines antwoord geven op de vraag wat zij nu eigenlijk onder goed onderwijs verstaan. Maar Elias ziet dat ook onderzoek door tradities, vooronderstellingen, mensbeelden en eigen opvattingen gekleurd is. Verder volgen nog twee leestips van Jan Bonne: Vol potentieel. Krachtig lesgeven in diversiteit van Wendelien Vantieghem en Inge Van de Putte en Is ons onderwijs gebuisd van Hans Schmidt e.a. En tot slot Chris Van Woensel over De school van het vrije denken. Een humanistische visie op het Vlaams onderwijs van Jimmy Koppen.

Beleidswatcher

In Het M-decreet ook voor de structuren? vraagt Roger Standaert zich af of we wel in een inclusieve samenleving leven en of de onderwijsstructuren ook inclusief zijn? Bevordert de onderwijsstructuur het inclusief werken? De structuren van ons onderwijs moeten congruent zijn met wat onze samenleving van de scholen en de leraren vraagt. Dan zal het misschien mogelijk zijn om de zware eisen van inclusie tot op de klasvloer te realiseren. En niet zoals het Rekenhof nu droogweg constateert dat de leraren slechts ‘beperkt’ de principes van het M-decreet ondersteunen.

De redactie

IMPULS
Driemaandelijks tijdschrift
50e jaargang
nr. 3 – januari – maart 2020

Lees Impuls. Leiderschap in onderwijs

Je team kunnen begeesteren en engageren, daar draait het vandaag om. Als schoolleider ben je niet alleen leidinggevende. Je bent ook people manager, veranderingsmanager en communicator. Vernieuwing, innovatietrajecten, veranderingsprocessen? Steeds bijleren is de boodschap.

Wil jij je onderwijsvisie verdiepen en in een ruimer kader plaatsen? Je kennis up-to-date houden? Dat kan met Impuls. Leiderschap in onderwijs.